آنچه در این مقاله میخوانید
چرا همه ما با یک سرعت پیر نمی‌شویم؟
به‌عنوان پزشک و بالینگر گاهی با افرادی مواجه می‌شوم که در 30 یا 40 سالگی شکسته و فرتوت با چند استنت (فنر) قلبی و کلکسیونی از امراض مراجعه می‌کنند در مقابل از دیدن برخی دیگر در 80 یا 90 سالگی، سالم و قبراق، در کمال تیز ذهنی شاد می‌شوم.
درسی آموخته‌ام، این‌که دیگر از روی ظاهر افراد، سنشان را حدس نزنم. چون سن بیولوژیک یا زیست‌شناختی نقش مهم‌تری دراین‌بین دارد.
سؤالی در این رابطه مطرح می‌شود، این‌که چه عواملی فاصله بین سن زیست‌شناختی و سن تقویمی ما را تعیین می‌کنند؟ اگر دغدغه شما هم این است، از شما دعوت می‌کنم تا در مقاله بررسی سرعت پیری همراه من شوید.
چه عواملی سرعت پیری را تعیین می‌کنند؟
متفاوت بودن سرعت پیری در افراد به عوامل متعددی وابسته است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنم:
1. عوامل ژنتیک: هر فرد دارای ترکیب منحصربه‌فردی از ماده ژنتیکی است که روی فرآیند پیری تأثیر دارد. نحوه توارث ژن‌های بیماری‌زا یکی از عواملی است که سرعت و روند پیری افراد را تعیین می‌کند.
2. عوامل زیستی: چیزهایی مثل سبک زندگی، میزان تحرک و ورزش، تغذیه سالم، خواب کافی و باکیفیت، مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر روند پیری داشته باشند. داشتن سبک زندگی سالم‌تر، تحرک دائمی، تغذیه مناسب و خواب خوب روند پیری را کندتر می‌کنند.
3. عوامل محیطی: قرار گرفتن دائمی در معرض آفت‌کش‌ها، آلودگی هوا، مواد شیمیایی در محل زندگی، اشعه ماورای بنفش خورشید و استفاده نادرست از محصولات آرایشی و بهداشتی بی‌کیفیت می‌توانند باعث تسریع روند پیری شوند.
4. عوامل روان‌شناختی: استرس، اضطراب و افکار منفی دائمی می‌توانند به‌طور غیرمستقیم بر سلامت جسمی و روند پیری تأثیرات منفی داشته باشند.
به‌طورکلی علت متفاوت بودن سرعت پیری در افراد به نحوه تعامل عوامل فوق بستگی دارد. زندگی هرکسی در شرایط و ویژگی‌های منحصربه‌فردی اتفاق می‌افتد که تأثیرات متفاوتی بر روی فرایند پیری دارد.
آیا عمر سلول‌های بدن روی سرعت پیری تأثیر دارد؟
محدودیت عمر سلول‌ها درروند سرعت پیری تعیین‌کننده است. تحقیقات نشان می‌دهند؛ سلول‌های ما دارای محدودیتی در تکثیر و تقسیم خود هستند. این محدودیت‌ها معمولاً به تعداد مشخصی از دوره‌های تقسیم سلولی یا زمانی که یک سلول می‌تواند زنده بماند، مرتبط هستند. یکی از دلایل مهم محدودیت عمر سلول‌ها، فرایند کاهش طول تلومرها است.
تلومرها ساختاری حفاظتی در انتهای کروموزوم‌ها هستند که با هر بار تقسیم سلول طولشان کوتاه‌تر می‌شود. هنگامی‌که اندازه تلومرها به حداقل خود برسد، سلول قادر به تقسیم نیست و ممکن است بافت‌ها و اعضا تحت تأثیر قرار بگیرند.
علاوه بر این، تجمع آسیب‌های سلولی نیز می‌تواند به پیری منجر شود. آسیب به DNA، میتوکندری یا نیروگاه سلول و تجمع مواد زائد در سلول‌ها می‌تواند فعالیت سلول را مختل کند و منجر به کاهش عملکرد و عمر سلول شود.
کمبود چه هورمون‌هایی سرعت پیری را بیشتر می‌کنند؟
هورمون‌ها نقش مهمی در شتاب گرفتن سرعت پیری انسان دارند. تغییر در سطوح برخی هورمون‌ها می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر روند پیری داشته باشد. در زیر، برخی از هورمون‌های مهم و نقش آن‌ها در پیری بررسی‌شده است:
1. هورمون رشد (GH): هورمون رشد در ترمیم و نمو بافت‌ها و سلول‌ها نقش دارد. با گذشت زمان سطح هورمون رشد کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به کاهش قدرت عضلات و سرعت ترمیم بافت‌های بدن شود.
2. هورمون تستوسترون: هورمون تستوسترون در مردان و زنان به حفظ حجم عضلات، استحکام استخوان‌ها و سطح انرژی کمک می‌کند. هر چه سن بالاتر رود سطح این هورمون کاهش می‌یابد که با کاهش حجم عضلات، کاهش قدرت جنسی و افزایش خستگی همراه است.
یکی از چیزهایی که هورمون رشد و تستوسترون کافی را مهیا می‌کند داشتن خواب عمیق کافی در تمام سنین است.
اگر در مورد خواب خود با مشکل روبرو هستید، بهترین خدمات درزمینهٔ مدیتیشن خواب، درمان بی‌خوابی بدون دارو، درمان بدون عارضه بی‌خوابی را در اختیار شما قرار می‌دهیم. دوره‌های بی‌خوابی ما آنلاین برگزار می‌شوند.
نداشتن تحرک روی افزایش سرعت پیری چه تأثیری دارد؟
بله سرعت پیری در افراد به عدم تحرک و ورزش هم وابسته است. این عامل می‌تواند فرایند پیری را سریع‌تر یا کندتر کند. ورزش و فعالیت بدنی منظم به حفظ سلامت عمومی و کاهش نشانه‌های پیری کمک می‌کند. ورزش همچنین می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشد.
برعکس، عدم ورزش و کمبود فعالیت بدنی باعث کاهش حجم عضلات، کاهش استحکام استخوان‌ها، افزایش چاقی و بیماری‌های مزمن می‌شود که همگی علائم پیری را شتاب می‌بخشند.
علاوه براین کاهش عملکرد سیستم ایمنی یکی از فاکتورهای مستعد کننده برای ابتلا به بیماری‌های عفونی و انواع سرطان‌ها در پیری است. ورزش منظم در تقویت آن نقش پررنگی دارد.
سرعت پیری با ورزش نکردن
چرا سیگار باعث پیری زودرس می‌شود؟
سیگار و سموم شیمیایی می‌توانند بر سرعت پیری تأثیر داشته باشند. برخی از این تأثیرات عبارت‌اند از:
1. افزایش اکسیداسیون: سیگار حاوی ترکیباتی سمی است که فرایند اکسیداسیون را تشدید می‌کند. این فرایند باعث تولید رادیکال‌های آزاد می‌شود. این مواد سلول‌ها و بافت‌ها را تخریب کرده و فرایند پیری را سرعت می‌بخشند.
2. کاهش تولید کلاژن: مصرف سیگار می‌تواند باعث کاهش تولید کلاژن در پوست شود. کلاژن نقش مهمی در حفظ سلامت و شادابی پوست دارد. کاهش تولید کلاژن باعث افزایش خطوط و چین‌وچروک‌های پوست می‌شود و ظاهر فرد را پیرتر نشان می‌دهد.
3. آسیب به سیستم ایمنی: مصرف سیگار سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند. به‌این‌ترتیب باعث افزایش خطر بروز بیماری‌های مزمن مثل بیماری‌های قلبی عروقی، انواع سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی می‌شود که ابتلا به هرکدام عمر مفید انسان را کاهش می‌دهد.
کلام آخر
ممکن است تصور کنید وقتی ژن فشارخون یا دیابت را به ارث بردید دیگر سرنوشت محتوم‌تان رقم خورده است اما مطالعات جدید می‌گویند در بدبینانه‌ترین حالت ممکن نقش ژن‌ها در بروز بیماری‌ها بیشتر از 20 تا 30% نیست. به عبارتی فاکتورهای محیطی و سبک زندگی ما نقش پررنگ‌تری در بروز بیماری‌ها و تعیین سرعت پیری ما دارند که خوشبختانه تحت اختیار ما هستند.
در هر شرایط جسمی و روحی که باشید، فرقی نمی‌کند، اصلاح سبک زندگی‌تان را از همین امروز شروع کنید. خیلی زود نتیجه را خواهید دید.
