تصور کنید در یک مهمانی مهم شام هستید. ناگهان احساس می‌کنید شکمتان مثل یک بادکنک بادکرده است. لباس‌هایتان تنگ شده‌اند و احساس ناراحتی شدیدی می‌کنید. نگران هستید که مبادا صدای غرغر شکمتان توجه دیگران را جلب کند. این نفخ شکم لعنتی همیشه در مهم‌ترین لحظات، شما را معذب می‌کند!
نفخ یکی از مشکلات رایج گوارشی است که باعث ناراحتی و گاهی خجالت می‌شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که گاز اضافی در دستگاه گوارش تجمع پیدا کند.
در این مقاله به بررسی علل و راهکارهای مؤثر برای کاهش آن می‌پردازیم..
آنچه در این مقاله میخوانید
علل نفخ شکم چیست؟
گاز اضافی در دستگاه گوارش می‌تواند از دو طریق ایجاد شود:
- بلع هوا (آئروفاژی): با هر بار بلعیدن، مقداری هوا وارد دستگاه گوارش می‌شود. عواملی مانند تند غذاخوردن، جویدن آدامس، نوشیدن مایع با نی و سیگارکشیدن می‌توانند باعث بلعیدن هوای بیشتر و در نتیجه نفخ شکم شوند.
- تولید گاز در روده: باکتری‌های موجود در روده بزرگ، در جریان هضم غذا، گازهایی مانند دی‌اکسیدکربن، هیدروژن و متان تولید می‌کنند. مصرف برخی غذاها مانند لوبیا، کلم‌بروکلی، گل‌کلم و نوشابه‌های گازدار می‌توانند تولید گاز در روده را افزایش دهد.
چه علائمی دارد؟
نفخ شکم می‌تواند با علائم مختلفی همراه شود از جمله:
- احساس پری و فشار در شکم
- افزایش اندازه شکم
- صدای غرغر شکم
- آروغ‌زدن مکرر
- دفع گاز (نفخ)
شدت این علائم در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
چه عوامل دیگری باعث نفخ شکم می‌شوند؟
علاوه بر بلع هوا و تولید گاز در روده، عوامل دیگری نیز می‌توانند در نفخ شکم نقش داشته باشند:
- عدم تحمل به لاکتوز: افرادی که قادر به هضم لاکتوز (قند موجود در شیر) نیستند، ممکن است پس از مصرف لبنیات دچار نفخ شکم شوند.
- یبوست: حرکت آهسته مواد غذایی در روده بزرگ می‌تواند باعث افزایش تولید گاز و نفخ شود.
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): این بیماری با ایجاد علائم مختلفی از جمله نفخ، درد شکم، اسهال و یبوست مشخص می‌شود.
- مصرف برخی داروها: برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و ملین‌ها می‌توانند باعث تغییر در میکروب‌های روده و افزایش تولید گاز شوند.
- استرس و اضطراب: استرس بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر گذاشته و می‌تواند باعث نفخ شکم شود.
چگونه آن را کاهش دهیم؟
- تغییر در رژیم غذایی:
- از مصرف غذاهایی که باعث نفخ می‌شوند؛ مانند لوبیا، کلم‌بروکلی، گل‌کلم، نوشابه‌های گازدار و شیرین‌کننده‌های مصنوعی خودداری کنید.
- سبزی‌ها را به‌صورت پخته مصرف کنید.
- مصرف فیبر را به‌تدریج افزایش دهید تا دستگاه گوارش شما به آن عادت کند.
- در صورت عدم تحمل لاکتوز، از مصرف لبنیات خودداری کنید یا از محصولات بدون لاکتوز استفاده کنید.
- اصلاح عادات غذایی:
- به‌آرامی غذا بخورید و خوب بجوید.
- از صحبت‌کردن هنگام غذاخوردن خودداری کنید.
- از نوشیدن با نی و جویدن آدامس اجتناب کنید.
- سیگار را ترک کنید.
- فعالیت بدنی: ورزش منظم می‌تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کاهش نفخ شکم کمک کند.
- مدیریت استرس: تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و یوگا می‌توانند به کاهش استرس و بهبود علائم نفخ شکم کمک کنند.
- مصرف دارو: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی مانند آنزیم‌های گوارشی، پروبیوتیک‌ها یا داروهای ضد نفخ تجویز کند. محصولاتی مانند آنزیم‌های پانکراس می‌توانند به هضم غذا و کاهش نفخ کمک کنند. زغال فعال می‌تواند گاز را جذب کند و نفخ را کاهش دهد. در برخی موارد، داروهای آنتی کولینرژیک یا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. پروبیوتیک‌ها نیز ممکن است مؤثر باشند، اما تحقیقات بیشتری لازم است. در نهایت، استفاده از پدهای جاذب بو می‌تواند به کاهش بوی ناخوشایند نفخ کمک کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر نفخ شکم شدیدی دارید یا اگر نفخ با علائم دیگری مانند درد شدید شکم، کاهش وزن، خون در مدفوع یا استفراغ همراه است، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
برگرفته از کتاب:
The Sensitive Gut -A guide to managing common gastrointestinal disorders– HARVARD MEDICAL SCHOOL
