رؤیاها، این تصاویر ذهنی که در طول خواب تجربه می‌کنیم، بیش از آنکه تصویر باشند، بازتابی از زندگی روزمره ما هستند. جالب است بدانید که رؤیاها می‌توانند در رفع تعارضات یا تقویت روابط اجتماعی یاری‌مان کنند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند افرادی که در خواب‌هایشان بیشتر با افراد آشنا تعامل دارند، در زندگی واقعی روابط اجتماعی بهتری دارند. این مسئله نشان می‌دهد مغز ما هنگام رؤیابینی، همچون یک دستگاه واقعیت مجازی پیشرفته به تمرین و شبیه‌سازی موقعیت‌های اجتماعی مختلف می‌پردازد.
در این مقاله با هم به دنیای شگفت‌انگیز خواب و رؤیاها سفر می‌کنیم تا ببینیم این تصاویر ذهنی از کجا میآیند و چه پیامی برای ما دارند.
آنچه در این مقاله میخوانید
رؤیاها از کجا میآیند؟
وقتی در حال استراحت هستیم یا ذهنمان آزاد است، مجموعه‌ای از مناطق مختلف مغز به نام شبکه حالت پیش‌فرض (Default Mode Network) در حال کار است. این شبکه هنگام رؤیابینی هم فعال است. جالب اینجاست که شبکه حالت پیش‌فرض (DMN) با مغز اجتماعی، یعنی مناطقی از مغز که مسئول پردازش اطلاعات اجتماعی هستند، همپوشانی دارد. این یعنی خوابها به طور خاص در پردازش اطلاعات اجتماعی و تنظیم روابط ما با دیگران دخالت دارند.
رؤیای کودکان و بزرگسالان
مدت رؤیابینی افراد با سن دستخوش تغییر می‌شود. نوزادان حدود ۱۶ ساعت در روز می‌خوابند که نیمی از آن را در خواب فعال یا رؤیابینی هستند. در ۳ تا ۷ سالگی مرحله رؤیابینی یا REM حدود ۳۵% مدت کلی خواب را تشکیل می‌دهد. بزرگسالان هر شب ۲۵% از مدت خواب خود را در رؤیابینی سپری می‌کنند.
محتوای خواب کودکان هم اساساً با بزرگسالان تفاوت دارد. کودکان بیشتر اعضای خانواده و حیوانات را در خواب می‌بینند و اغلب خواب‌هایشان به‌صورت تصاویری ایستا و بدون روایت داستانی قوی است. در مقابل، خواب بزرگسالان پیچیده‌تر و با جزئیات بیشتری است که معمولاً شامل تعاملات اجتماعی با افراد آشنا و غریبه می‌شود.
مردان بیشتر مردان دیگر را در صحنه‌های تهاجمی و رقابتی در خواب می‌بینند، درحالی‌که خواب‌های زنان معمولاً شامل افرادی از هر دو جنس و با تعاملات دوستانه و عاطفی است.
انواع الگوهای دلبستگی و رؤیابینی
مطالعات نشان می‌دهند الگوهای دلبستگی، یعنی نحوه ارتباط ما در کودکی با مراقبینمان، در نوع خواب‌هایی که در بزرگسالی گزارش می‌کنیم نقش دارد. مثلاً افرادی که دلبستگی ایمن دارند، در رؤیاهایشان احساس امنیت و آرامش بیشتری را تجربه می‌کنند، درحالی‌که دلبستگی اضطرابی باعث می‌شود بیشتر خواب‌هایی با محتواهای عاشقانه را به یادآوریم. از سوی دیگر افراد در الگوی دلبستگی اجتنابی، تمایل دارند رؤیاها را به یاد نیاورند یا خواب‌هایی بدون محتوای عاطفی و عاشقانه را گزارش کنند.
خوابها می‌توانند بر رفتار ما در بیداری تأثیر داشته باشند. برای مثال، اگر در خوابها با افراد مهم زندگی تعاملات مثبت و حمایتگر داشته باشیم، این مسئله به تقویت روابط عاطفی ما در بیداری کمک می‌کند.
رؤیاها در پیری
با افزایش سن، خواب‌های بیشتری می‌بینیم و محتوای آنها هم تغییر می‌کنند. افراد مسن خواب‌های طولانی‌تر و پیچیده‌تر با جزئیات بیشتر می‌بینند. همچنین، خواب آنها ممکن است شامل بازتابی از زندگی گذشته و یا مواجهه با مرگ در آینده باشد. در نتیجه بیشتر خواب افراد ناآشنا، عزیزان متوفی یا موجودات ماوراءالطبیعه را می‌بینند.
تعبیر رؤیاها
شاید شما هم مانند بسیاری دیگر علاقه‌مند به تعبیر خوابهایتان باشید یا دنبال معانی پنهان در آنها بگردید. گرچه خوابها می‌توانند ارزش نمادین داشته باشند، اما نباید فراموش کنید که تعبیر آنها به تجربه و دانش کافی نیاز دارد:
- تعبیر رؤیاها باید باتوجه‌به شرایط زندگی و تجربیات شخصی فرد انجام شود.
- نباید تعبیر رؤیاها را به‌عنوان تنها راهنمای زندگی خود در نظر بگیرید.
- بهتر است برای تعبیر رؤیاها از یک متخصص کمک بگیرید.
نتیجه‌گیری
رؤیاها بخش مهمی از زندگی هستند. علاوه بر اینکه نقش مهمی در سلامتی دارند، حاوی اطلاعات زیادی در مورد احساسات، افکار و روابط اجتماعی ما هستند. آنها با آشکارکردن زوایای پنهان وجود، به ما کمک می‌کنند تا خود و نقشمان را در اجتماع بهتر درک کنیم و در نهایت، زندگی معنادارتر و رضایت‌بخش‌تری داشته باشیم.
برگرفته از کتاب:
The Neuroscience of Sleep and Dreams-2023- Patrick McNamara
