در ایران شاید نام دیوید اتنبرو کمتر از آثارش به گوش رسیده باشد، اما صدای آرام و دلنشین او، همراه با تصاویر نفس‌گیر طبیعت در مستندهایی مانند “سیاره زمین” (Planet Earth) و “سیاره آبی” (The Blue Planet)، برای بسیاری از ما آشناست. او با روایت‌های بی‌نظیرش، پنجره‌ای رو به دنیای شگفت‌انگیز حیات‌وحش گشود و میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان با عظمت کره زمین و در عین حال آسیب‌پذیری آن آشنا کرد. دیوید اتنبرو نه‌تنها یک راوی، بلکه یک فعال محیط‌زیست پیشرو است که زندگی‌اش را وقف آگاه‌سازی مردم درباره حفظ طبیعت کرده است.
نکته قابل‌توجه در مورد اتنبرو، فقط آثار ماندگارش نیست، بلکه طول عمر چشمگیر او هم در کانون توجه است. این چهره محبوب محیط‌زیست عضوی از باشگاه صدساله‌های جهان است. قطعاً راز طول عمر او به عوامل متعددی وابسته است. ژنتیک ممکن است بی‌تأثیر نباشد – پدرش تا ۸۵ سالگی زندگی کرد – اما این تنها عامل مطرح نیست.
اتنبرو در سبک زندگی خود، چند ویژگی مشترک کلیدی با مردمان مناطق آبی (Blue Zones) جهان دارد؛ این مناطق به دلیل نرخ بالای سالمندی سالم و طول عمر استثنایی ساکنانشان شناخته می‌شوند.
برای بسیاری از ما، آگاهی از راز طول عمر همواره یک پرسش جذاب و البته پیچیده بوده است. در دنیای پر سرعت امروز، یافتن الگوهایی که بتوانند ما را به سمت یک زندگی طولانی‌تر و باکیفیت‌تر هدایت کنند، بیش‌ازپیش اهمیت پیدا کرده است. درک این الگوها می‌توانند کلید دستیابی ما به راز طول عمر باشند. اگر در پی کشف این راز بزرگید، در ضمن دوست‌دار محیط زیست هستید بیایید از نگاه اتنبرو این مسئله را بررسی کنیم.
آنچه در این مقاله میخوانید
دیوید اتنبرو و طول عمر در مناطق آبی
پنج منطقه در جهان هستند که به دلیل نرخ بالای سالمندی سالم و طول عمر استثنایی ساکنانشان شناخته شده‌اند. دن بوتنر (Dan Buettner)، محقق و نویسنده مشهور، با همکاری نشنال جئوگرافیک، “مناطق آبی (Blue Zones)” را شناسایی و موردمطالعه قرار داده است. در این مناطق – از جمله اوکیناوا در ژاپن؛ ساردینیا در ایتالیا؛ نیکویا در کاستاریکا؛ ایکاریا در یونان؛ و لوما لیندا در کالیفرنیای آمریکا – رایج است که افراد بدون ابتلا به بیماری‌های مزمنی مانند بیماری قلبی یا دیابت نوع 2 که در غرب شایع هستند، به سنین 90 سالگی و حتی 100 سالگی برسند.
اما راز طول عمر آنها چیست؟ افراد در مناطق آبی تمایل دارند عمدتاً از رژیم غذایی گیاهی و کم‌گوشت پیروی کنند. آنها همچنین درک قوی از هدف خود در زندگی دارند، سطح استرس خود را پایین نگه می‌دارند و تا سنین بالا از نظر بدنی فعال باقی می‌مانند. اینها اجزای مهم طول عمر آنها هستند.
در ادامه، به بررسی عادات مشترک اتنبرو با ساکنان این مناطق می‌پردازیم و اینکه چگونه این عادات به سلامت و تندرستی و طول عمر او کمک کرده‌اند.
1. مصرف پایین گوشت
در تمام مناطق آبی جهان، رژیم‌های غذایی حول محور غذاهای کامل گیاهی، با مصرف کم یا عدم مصرف گوشت متمرکز هستند، درحالی‌که اتنبرو کاملاً وگان یا گیاهخوار نیست، او منتقد صریح صنعت گوشت است و در نتیجه، به‌ندرت پروتئین حیوانی مصرف می‌کند.
نگرانی اصلی او از بابت هزینه‌های زیست‌محیطی تولید گوشت است که یکی از عوامل اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای، آلودگی اقیانوس‌ها و جنگل‌زدایی محسوب می‌شود. او در سال 2020 به رادیو تایمز گفت: “کره زمین نمی‌تواند میلیاردها گوشت‌خوار را تحمل کند! اگر همه ما فقط گیاه می‌خوردیم، تنها به نیمی از زمینی که در حال حاضر استفاده می‌کنیم، نیاز داشتیم.” اتنبرو هنوز مقادیر کمی ماهی و مرغ می‌خورد، اما فعالانه از گوشت قرمز پرهیز می‌کند. او می‌گوید”من قطعاً رژیم غذایی خود را تغییر داده‌ام. نه به شیوه‌ای دراماتیک، اما ماه‌هاست که گوشت قرمز نخورده‌ام. البته پنیر و ماهی می‌خورم. به طور کلی، در چند سال گذشته بسیار بیشتر از آنچه فکر می‌کردم، گیاهخوار شده‌ام.”
اجتناب از گوشت قرمز نه‌تنها برای کره زمین مفید است، بلکه با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن نیز مرتبط است. در واقع، سازمان جهانی بهداشت گوشت قرمز را به‌عنوان یک ماده سرطان‌زای گروه 2 طبقه‌بندی می‌کند. مصرف زیاد آن همچنین با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی مرتبط است.
2. حس قوی هدفمندی
یکی از ویژگی‌های بارز جوامع مناطق آبی، حس قوی هدفمندی است. در اوکیناوا، به آن ایکیگای (ikigai) می‌گویند – “دلیلی برای بودن” که ممکن است شامل خانواده، جامعه یا علاقه شخصی باشد. دیوید اتنبرو نمونه بارزی از این اصل در عمل است.
برای دهه‌ها، او با تعهد عمیق به آموزش عموم مردم در مورد محیط زیست و دفاع از آن پیشرو بوده است. در این سن، همچنان فعالانه به مأموریت خود مشغول است. اخیراً، در افتتاحیه فیلم جدید خود “اقیانوس” (Ocean) حضور یافت که تأثیر مخرب ماهیگیری صنعتی را برجسته می‌کند و بر اهمیت اکوسیستم‌های دریایی تأکید دارد. مانند همیشه، پیام او امیدوارکننده است. او به بی‌بی‌سی گفت: “اقیانوس می‌تواند دوباره به زندگی بازگردد. اگر به حال خود رها شود، نه‌تنها فرصت ترمیم دارد؛ بلکه فراتر از هر چیزی که تابه‌حال دیده شده، شکوفا شود. فرصتی پیش روی ماست تا ازآب‌وهوا، غذایمان و خانه‌هایمان محافظت کنیم.” این نیز بخشی از راز طول عمر اوست.
3. مصرف وعده‌های غذایی کوچک
یکی دیگر از ویژگی‌های مشترک در میان ساکنان مناطق آبی، عادت آنها به خوردن وعده‌های غذایی کوچک و عمدتاً گیاهی است – که اغلب با قانون 80 درصد مطابقت دارد. این قانون افراد را تشویق می‌کند زمانی که تقریباً 80 درصد احساس سیری می‌کنند، غذاخوردن را متوقف کنند تا از پرخوری جلوگیری شود.
اتنبرو آشکارا در مورد کم‌خوری خود صحبت کرده است. او به رادیو تایمز گفت: “من هرگز واقعاً عادت به خوردن وعده‌های غذایی بزرگ نداشته‌ام و علاقه‌ای به غذاهای لذیذ هم ندارم، بنابراین نمی‌توانم وانمود کنم به نوعی محروم شده‌ام یا برایم هزینه زیادی داشته است.” این عادت نه‌تنها به حفظ وزن سالم کمک می‌کند، بلکه فشار روی سیستم گوارش را نیز کاهش می‌دهد و می‌تواند به سلامت و تندرستی کلی کمک کند.
4. مراقبت از سلامت جسمی و روانی در طبیعت
ساکنان مناطق آبی برای سالم ماندن به تمرینات شدید ورزشی متکی نیستند. در عوض، آنها حرکت طبیعی را با روال روزانه خود ادغام می‌کنند: پیاده‌روی، باغبانی یا کار در اطراف خانه. آنها همچنین بر مدیریت استرس تمرکز دارند که اغلب از طریق ارتباط‌گرفتن با طبیعت انجام می‌شود.
اگرچه اتنبرو دیگر به سفرهای طولانی سال‌های جوانی نمی‌رود، اما همچنان برای پیاده‌روی در طبیعت و مشاهده آرام وقت می‌گذارد، عاداتی که هم برای رفاه ذهنی و هم برای سلامت و تندرستی جسمی او مفید هستند. او در پادکست “ندای وحش” (Call of the Wild) یک توصیه ساده برای بازگرداندن آرامش خاطر ارائه داده است: “بنشینید. حرکت نکنید. ساکت بمانید. ده دقیقه صبر کنید. اگر اتفاق جالبی نیفتد، بسیار شگفت‌زده خواهید شد. انجام این کار در یک جنگل، اگر تاکنون آن را انجام نداده‌اید، فوق‌العاده است. بیش از حد بی‌تاب هم نشوید.”
5. حفظ ارتباطات اجتماعی و بین‌نسلی قوی
یکی از قوی‌ترین اسرار در طول عمر مردمان مناطق آبی، حس قوی تعلق داشتن به جامعه و ارتباطات، به ویژه در بین نسل‌ها است. در مکان‌هایی مانند ساردینیا و نیکویا، بزرگان عمیقاً مورد احترام هستند و نقش مهمی در زندگی خانوادگی ایفا می‌کنند. آنها با افزایش سن منزوی یا کنار گذاشته نمی‌شوند – در عوض، به عنوان منبع خرد و تجربه دیده می‌شوند.
دیوید اتنبرو این ارزش را در خود دارد. علیرغم شهرت جهانی‌اش، او متواضع و متصل باقی مانده است، به طور منظم با نسل‌های جوان‌تر، دانشمندان، فیلمسازان و فعالان محیط‌زیست همکاری می‌کند. فیلم‌هایی را برای مخاطبان جوان‌تر روایت می‌کند، راهنمای طبیعت‌شناسان آینده است و اغلب در مورد اهمیت بجای گذاشتن سیاره‌ای بهتر برای نسل‌های بعدی صحبت می‌کند. او در مورد اهمیت آموزش آب‌وهوا در مدارس صحبت کرده است. اتنبرو یکبار گفت: “آوردن طبیعت به کلاس درس می‌تواند علاقه و اشتیاق را برای تنوع زندگی روی کره زمین شعله‌ور کند و حس مسئولیت‌پذیری را برای محافظت از آن برانگیزد.”
نتیجه‌گیری
درک راز طول عمر شاید آن‌قدرها هم پیچیده نباشد. نگاهی به زندگی اتنبرو و مردمان مناطق آبی نشان می‌دهد که راز طول عمر و سلامت و تندرستی پایدار، بیش از آنکه به ژنتیک یا معجزات پزشکی وابسته باشد، به انتخاب‌های آگاهانه و مداوم ما در سبک زندگی مربوط است. با پیروی از الگوهایی مانند رژیم غذایی عمدتاً گیاهی، هدفمند بودن در زندگی، حفظ تحرک طبیعی، مدیریت استرس و تقویت ارتباطات اجتماعی، می‌توانیم گام‌هایی بزرگ در مسیر زندگی طولانی‌تر، سالم‌تر و پربارتر برداریم. این الگوها نه‌تنها به افراد کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند الهام‌بخش جوامع بشری نیز باشند. این دقیقاً همان چیزی است که به کشف ما کمک می‌کند.
شما چه فکر می‌کنید؟ آیا شما هم عادات مشابهی در زندگی خود دارید؟ نظرات و تجربیات خود را در بخش نظرات، با ما در میان بگذارید و این مقاله را با دوستان و عزیزانتان به اشتراک بگذارید تا آنها هم از درس‌های ارزشمند طبیعت بهره‌مند شوند.
منابع
Pointing, Charlotte. “David Attenborough Just Turned 99. These Are the 5 Lifestyle Habits He Shares With the World’s Longest-Living People.” VegNews, May 13, 2025.
World Health Organization (WHO). “Red meat and processed meat.” IARC Monographs, 2015.
Buettner, Dan. The Blue Zones: Lessons for Living Longer From the People Who’ve Lived the Longest. National Geographic, 2008.
Silverback Films. “Ocean with David Attenborough: “The ocean can recover to a glory beyond anything anyone alive has ever seen.”
Livekindly. “David Attenborough Ditches Meat Claiming The Way We Treat Animals is ‘Depressing’. Good Housekeeping. “David Attenborough: I have certainly changed my diet.” October 19, 2022.
Call of the Wild Podcast. “David Attenborough: Restore peace of mind by listening to nature.” 2021.
