رؤیابینی یا خواب دیدن یکی از مراحل خواب طبیعی است که در مرحله REM اتفاق میافتد. اغلب افراد حداقل 5 تا 6 بار تا صبح رؤیا می‌بینند ولی آنها را به یاد نمی‌آورند. مدت تقریبی هر رؤیا بین 5 تا 30 دقیقه است. اما منظور از خواب یا رؤیا دیدن رؤیاهای زنده است. این رویاها بیشتر در یک‌سوم انتهایی خواب یا قبل از بیداری رخ می‌دهند. از ویژگی‌های مهم آنها تصویری و متحرک بودن‌شان است که به خاطرات اخیر مربوط هستند و اغلب احساسی‌اند. این نوع رؤیاها در یک خواب 8 ساعته تقریباً در 2 ساعت آخر آن رخ می‌دهند و به‌راحتی به یاد آورده می‌شوند.
شاید بدانید که خواب چقدر برای ما مهم است و کم خوابی چطور می‌تواند باعث مشکلات سلامتی بی‌شمار شود. ولی آیا به رؤیاهای خود هم فکر می‌کنید؟ آیا شب‌ها خواب می‌بینید؟ و آیا رؤیاهای شب گذشته خود را به یاد می‌آورید؟
آنچه در این مقاله میخوانید
مشکلات از راه می‌رسند
طبق تحقیقات جدید، این روزها خیلی‌ها خواب نمی‌بینند. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید خود را در معرض مشکلاتی نظیر چاقی، کاهش حافظه و التهاب عمومی بدن قرار می‌دهید که می‌تواند به بیماری‌های خود ایمنی بیانجامد.
مقاله‌‌ای تحقیقاتی در زمینه کمبود رؤیا در سالنامه آکادمی علوم نیویورک در سال 2017 منتشر شده است. این مقاله به بررسی خطرات از دست دادن مرحله حرکت سریع چشم یا REM و دلایل از دست دادن آن هنگام خواب می‌پردازد. محرومیت از رؤیا در حال تبدیل‌شدن به یک اپیدمی گسترده است که خطری برای سلامت عمومی به شمار می‌آید چون کیفیت زندگی افراد را کاهش می‌دهد.
رؤیاهای ترمیم گر
ممکن است فکر کنید اگر حین خواب چیزی به خاطر نیآورید، یعنی عمیق‌ترین و آرام‌ترین خواب خود را تجربه کرده‌اید، اما در حقیقت اگر رؤیای خوبی داشته باشید، صبح بااحساس بهتری از خواب بیدار خواهید شد. علاوه بر این رؤیابینی برای سیستم بازیابی بدن، سلامت عاطفی، فرآیند یادگیری و حافظه بسیار مهم است.
رؤیاهای ضعیف یا آسیب‌دیده، با اختلالات عاطفی و اضطرابی، افسردگی و سایر اشکال بیماری روانی مرتبط هستند. رؤیاپردازی همچنین باعث پردازش حافظه و تثبیت آن می‌شود. اختلالات شناختی خفیف و اختلالات عصبی جدی مانند بیماری آلزایمر با رؤیاهای آسیب‌دیده مرتبط هستند. اگر خواب نبینید، حافظه خوبی هم نخواهید داشت.
اهمال‌کاری!
در دهه 1960، محققان دریافتند افرادی که به‌طور انتخابی از خواب REM محروم می‌شوند، از افزایش وزن، مشکلات تمرکز، تحریک‌پذیری، اضطراب، تنش، هذیان و توهم رنج خواهند برد.
سال‌هاست می‌دانیم داروهای خواب‌آور، داروهای روان‌پزشکی و ضد آلرژی به‌طور قابل‌توجهی خواب REM را سرکوب می‌کنند؛ اما حتی با دانستن آنچه در رابطه با خواب REM، حافظه و سلامت روان می‌دانیم، تمایلی عمومی به نادیده گرفتن آن وجود دارد.
ما در مرحله NREM هم خواب می‌بینیم ولی مدت و کیفیت آن به‌هیچ‌وجه قابل‌مقایسه با رؤیابینی در مرحله REM چرخه انتهایی خواب نیست.
در کم‌خوابی چه اتفاقی میافتد؟
ساختار مغز ما به‌گونه‌ای است که در شرایط کمبود خواب در تأمین مراحل خواب اولویت‌بندی می‌کند و در این اولویت‌بندی خواب عمیق در ابتدای صف قرار می‌گیرد یعنی اگر در طول هفته کم‌خوابی داشته باشیم مغز طبق اولویت خود بیشتر خواب عمیق و نیمه عمیق را تأمین می‌کند؛ بنابراین از دستیابی به مرحله انتهایی خواب که سرشار از رؤیابینی است، باز خواهد ماند اگر خواب‌هایمان را به یاد نداریم احتمال دارد دچار کمبود خواب باشیم.
سایر دلایل محرومیت از رؤیا
80 تا 90% رؤیاها در نیمه دوم خواب خصوصاً در یک‌سوم پایانی آن اتفاق می‌افتند بنابراین استفاده از تبلت، تلفن‌های هوشمند، رایانه و به‌طورکلی نور مصنوعی در اواخر شب که باعث تأخیر در شروع خواب می‌شوند به همراه زنگ بیدارباش ساعت برای برخاستن زودهنگام، منجر به محرومیت از 2 ساعت پایانی خواب و مرحله REM می‌شود.
الکل، قرص‌های خواب‌آور و موادی نظیر حشیش نیز مقصران بزرگی هستند. تقریباً همه این‌ها مرحله REM را سرکوب می‌کنند؛ بنابراین رؤیابینی را مختل می‌کنند.
در استفاده از الکل و مواد روان‌گردان نکته پنهانی وجود دارد. برخی افراد می‌خواهند ضمن داشتن آرامش، آگاهی نسبی از محیط خود داشته باشند. این خواسته به‌طور طبیعی در رؤیا بینی اتفاق میافتد، چون این افراد خواب کافی یا به عبارتی رؤیای کافی ندارند، به این مواد در بیداری متوسل می‌شوند.
نتیجه نهایی
ما در دوران محرومیت از رؤیا هستیم؛ زیرا اهمیت کافی برای رؤیاهای خود قائل نیستیم. اگر به‌اندازه کافی به خود فرصت خوابیدن بدهیم، نه‌تنها از تمام فواید فیزیولوژیک مرتبط با رؤیا و خواب REM برخوردار می‌شویم، بلکه می‌توانیم فرآیندهای ادراکی خود را گسترش دهیم، در زندگی انعطاف‌پذیرتر باشیم و به ظرافت‌های زندگی هنرمندانه‌‌تر بنگریم. رؤیاها همچنین می‌توانند در مورد اینکه چه کسی هستیم، چیزهای شگفت‌انگیزی به ما بگویند.
از همین امشب “رؤیاهای شیرین” خود را تحقق بخشید!
